تاریخچه نقشه برداری به پیشرفت و پیامدهای نقشه برداری یا فناوری نقشه برداری در طول تاریخ بشر اشاره دارد. نقشه ها یکی از مهم ترین اختراعات بشر برای هزاران سال بوده است که به انسان اجازه می دهد راه خود را در جهان توضیح دهد و حرکت کند. زمان و چگونگی ساخت اولین نقشه ها مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که نقشه های زمین محلی به طور مستقل توسط بسیاری از فرهنگ ها اختراع شده است. اولین نقشه های باقی مانده شامل نقاشی های غار و حکاکی روی عاج و سنگ است. نقشه ها به طور گسترده توسط بابل، یونان، روم، چین و هند باستان تهیه شده است. اولین نقشه ها انحنای سطح زمین را نادیده می گرفتند، هم به این دلیل که شکل زمین نامشخص بود و هم به این دلیل که انحنا در مناطق کوچکی که نقشه برداری می شوند مهم نیست. با این حال، از عصر یونان کلاسیک، نقشه‌های مناطق بزرگ و به‌ویژه جهان، از پیش‌بینی یک کره مدل برای کنترل نحوه تقسیم اعوجاج اجتناب‌ناپذیر بر روی نقشه استفاده می‌کردند. روش‌های مدرن حمل‌ونقل، استفاده از هواپیماهای نظارتی و اخیراً در دسترس بودن تصاویر ماهواره‌ای، مستندسازی بسیاری از مناطقی را که قبلاً غیرقابل دسترس بودند، ممکن ساخته است. خدمات آنلاین رایگان مانند Google Earth نقشه های دقیق جهان را بیش از هر زمان دیگری در دسترس قرار داده است. (نسخه مدرن Tabula Peutingeriana رومی (قرن 5).
همیشه مشخص نیست که آیا یک اثر باستانی به عنوان یک نقشه ساخته شده است یا به عنوان چیز دیگری. تعریف «نقشه» نیز دقیق نیست. بنابراین، هیچ مصنوع به طور کلی به عنوان اولین نقشه باقیمانده پذیرفته نشده است. نامزدها عبارتند از: تصویری شبیه نقشه از کوه، رودخانه، دره ها و مسیرهای اطراف پاولوف در جمهوری چک، حک شده بر روی یک عاج ماموت، که قدمت آن به 25000 سال قبل از میلاد می رسد یک استوانه بومی استرالیایی که ممکن است 20000 سال قدمت داشته باشد که تصور می شود رودخانه دارلینگ را به تصویر می کشد. یک تکه ماسه سنگ صیقلی از غاری در ناوارای اسپانیا، متعلق به 14000 سال قبل از میلاد، که ممکن است نمادی برای ویژگی‌های منظره، مانند تپه‌ها یا خانه‌ها باشد، که بر روی حکاکی‌های حیوانات قرار گرفته‌اند. متناوبا، ممکن است نمایانگر یک منظره معنوی یا برش های ساده باشد. تصویر باستانی دیگری که شبیه نقشه ای است که در اواخر هزاره هفتم قبل از میلاد در چاتالهویوک، آناتولی، ترکیه مدرن ایجاد شده است. این نقاشی دیواری ممکن است نمایانگر طرحی از این روستای نوسنگی باشد؛ اما تحقیقات اخیر شناسایی این نقاشی را به عنوان نقشه زیر سوال برده است. دال سنت بلک (2200–1600 قبل از میلاد)، که خطوط و نمادهای آن نشان دهنده طرح کاداستر بخشی از بریتانی غربی است.
تهیه نقشه در یونان باستان و ایران
ز جمله دیگر کشورهایی که از علم نقشه کشی و نقشه برداری استفاده می کردند کشور یونان را می توان نام برد. همانطور که می دانید این کشور یکی از بزرگترین کشورهای دنیا در گذشته به شمار می آمد و با بسیاری از کشورها در جنگ بود. به همین علت نیز نقشه کشی یکی از مهارت های مورد نیاز مسئولان این کشور بود تا بتوانند کشورهای تحت سلطه خود را شناسایی کرده و حکومت خود را گسترش دهند. این مسئله دقیقا در ایران باستان نیز وجود داشت و بسیاری از مهندسان ایرانی با این علم آشنا بودند. پادشاهان ایرانی از طریق علم نقشه برداری حکومت های تحت سلطه خود و مناطق مربوط به آنها را شناسایی می کردند و از این طریق کشور خود را تقسیم بندی می کردند. تهیه نقشه از کشور اهمیت بسیار زیادی برای پادشاهان داشت چرا که آنها از این طریق می توانستند اطلاعات زیادی را درباره مناطق مختلف کشور بدست بیاورند.
نقشه برداری به عنوان یک علم در طول تاریخ
یکی از نکات بسیار مهمی که باید درباره تاریخچه نقشه برداری بدانید این است که نقشه کشی و نقشه برداری رفته رفته تبدیل به یک علم در دنیا شد و از اواخر قرن هفتم میلادی شاهد آن بودیم که بسیاری از ریاضی دانان در ایران و جهان وارد این علم شدند. ورود دانشمندان ریاضی دان به این علم باعث شد تا نقشه هایی که تهیه می شدند بار علمی بیشتری داشته باشند و علاوه بر این از آنجایی که دقت بیشتری نیز داشتند می توانستند اطلاعات بیشتری را ارائه دهند. امروزه بسیاری از نقشه های تاریخی که از کشورهای مختلف پیدا می شوند دارای اطلاعات بسیار زیادی هستند و به تاریخ شناسان کمک زیادی می کنند که همین موضوع می تواند نشان دهنده علمی بودن نقشه هایی باشد که در آن زمان طراحی می شدند. بنابراین از اواخر قرن هفتم نقشه کشی تبدیل به یک علم شد که بسیاری از دانشمندان دنیا را درگیر خود کرد.
نقشه کشی در دوران اسلام
زمانی که حکومت های اسلامی در دنیا گسترش پیدا کردند علم نقشه کشی و نقشه برداری در حکومت های اسلامی نیز توسعه پیدا کرد و شاهد آن بودیم که بسیاری از دانشمندان مسلمان وارد این علم شدند. چاپارخانه ها و راه هایی که برای رفت و آمد مسافران فراهم شده بودند به طور کامل در نقشه های اسلامی مشاهده می شوند و امروزه نقشه هایی که از دوران حکومت اسلامی یافت می شود نشان دهنده این است که در آن دوران نقشه برداری با دقت بسیار بالایی انجام می شد. نه تنها نقشه های مربوط به راه ها و جاده ها بلکه نقشه های شهرهای مختلفی که در دوران حکومت اسلامی وجود داشتند نیز به طور کامل امروزه وجود دارند. بنابراین نقشه کشی یکی از ابزارهای بسیار مهم برای حکومت های تمامی دوران ها به وجود می آمد و امروز هم در دنیا از اهمیت زیادی برخوردار است
دیدگاهتان را بنویسید